Het ogenspel

Privé-domein nr. 121.

In Het ogenspel kijkt de in 1905 geboren Canetti terug op zijn levensweg. Na een idyllische jeugd - slechts overschaduwd door de vroege dood van zijn vader en de strubbelingen met zijn moeder-, na een met een promotie afgeronde studie scheikunde, na een vluchtige kennismaking met de kunstenaarswereld van Berlijn ontmoeten we Canetti opnieuw in Wenen. Hij is midden twintig en al vastbesloten zijn leven te wijden aan de schone letteren. Hij bezit - al is er nog niets van hem gepubliceerd - reeds een zekere literaire reputatie omdat hij zijn roman Het Martyrium in manuscriptvorm onder intimi heeft laten circuleren.

We zijn aan Canetti's hand mede te gast op intieme avondjes ten huize van de culturele fine fleur met coryfeeën als Hermann Broch, Robert Musil, Franz Werfel, James Joyce. Canetti leest er onder andere voor uit zijn toneelstukken Bruiloft en Komedie der ijdelheid. We ontmoeten de beeldhouwer Wotruba die met katachtige sprongen steen bewerkt. Er is Alban Berg, en na diens dood de aldoor met hem in gesprek blijvende weduwe. Als Canetti haar dertig jaar later nog eens terugziet, verzekert ze hem: 'Ach meneer Canetti, dat is lang geleden. Alban heeft het nog steeds over u!'

De blik van Canetti beperkt zich niet tot de artistiek bevlogen kringen: Hitler, die aan zijn klim naar de macht begint, de Spaanse burgeroorlog, het met de grond gelijkgemaakte Guernica, het komt allemaal ter sprake. Door zijn voor het groteske gescherpte oog zien we de jaren dertig in perspectief Canetti tekent de tijd in de mensen. Hij herkent de tekenen van de tijd in hun taal, in hun gezichten, in hun manier van doen.

*Met Het ogenspel heeft Canetti zijn veelvormigste, rijkste, meest humoristische en meest tegendraadse boek geschreven.- Frankfurter Allgemeine