Etiquette

Het boekje wil jongens van stand goede manieren bijbrengen. Als overtuigd humanist vindt Erasmus die goede manieren in de eerste plaats bij antieke auteurs, als is hij niet blind voor de lokale gewoonten die hij tijdens zijn vele reizen heeft leren kennen. Sommige keurt hij goed, andere wijst hij radicaal af: ze zijn volgens hem in strijd met de natuurlijke goede smaak. Een jongeman dient zich inderdaad vooral door bescheidenheid en natuurlijkheid te laten leiden. Zo mag hij tijdens banketten niet als eerste toehappen of zich te pas en te onpas in het gesprek van volwassenen mengen. Hygiëne verdient zijn bijzondere belangstelling: voor de jongen aan tafel gaat, moet hij zijn handen wassen. Zijn kleren moeten onberispelijk zijn. Hij mag de voorzijde van zijn hemd niet 'versieren' met druppels urine en snot, 'zoals sommige mensen doen', voegt Erasmus er veelzeggend toe.De stijl van het boekje is eenvoudig, de toon ietwat pedant. De onmiskenbare charme ligt vooral in Erasmus' scherpe observatievermogen. Met enkele rake trekken schetst hij de goede, maar vooral ook de slechte manieren van zijn tijdgenoten. Het enorme succes van het werk (twaalf drukken in het eerste jaar) bewijst dat het voorzag in een dringende behoefte aan duidelijke, redelijke voorschriften. Sommige richtlijnen blijken nog altijd van kracht, andere lijken nu hopeloos gedateerd. Juist in de spanning tussen afstand en nabijheid schuilt de grote aantrekkingskracht van het werk voor hedendaagse lezers: een gids voor goed manieren én een (vaak onbedoeld) geestige zedenspiegel tegelijk.