De gesel en de ander

Lijfstraffen worden vaak gezien als een infaam overblijfsel van de westerse geschiedenis. Een versluierde laag barbaarse praktijken, massaal afgezworen gedurende het beschavingsproces. Geltner laat zien dat het legaal opleggen van fysieke pijn helemaal niet is verdwenen uit de moderne strafrechtpraktijken en dat het niet per se typerend is voor oude beschavingen. Evenmin is er sprake van een versnelde afname van lijfstraffen na de Verlichting. Reeds in de Oudheid plaatste men vraagtekens bij deze praktijk. We moeten het gebruik van lijfstraffen dan ook eerder zien als een beweging die onder druk van verschillende stromingen door de tijden heen toe- of afneemt. Zo zagen moderne staten, voorheen koloniale regimes, niet een afname, maar juist een toename van het aantal lijfstraffen.

Vandaag de dag worden lijfstraffen vooral gebruikt om 'afwijking' te definiëren. Een lijfstraf wordt gericht tegen mensen die afwijken van de norm, en het gebruik ervan zou ook de achterlijkheid van een cultuur demonstreren - althans, in de ogen van de toeschouwers. De auteur daagt al te simplistische denkbeelden over lijfstraffen uit en onderstreept de genuanceerde manier waarop in vroege samenlevingen al over straf en het menselijk lichaam werd nagedacht.

-G. Geltner is hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij richt zich vooral op Europa in de dertiende en veertiende eeuw.